blogartikelen

Je deelnemers brengen ieder hun eigen kennis en ervaringen mee naar de training.

Als je daaraan voorbijgaat en gewoon je eigen verhaal presenteert, wordt het al gauw saai voor degenen met veel voorkennis. Maar als je je presentatie overslaat of inkort, doe je de deelnemers tekort die minder voorkennis hebben.

Ik kies liever voor een vorm waarin de deelnemers eerst zelf inbrengen wat ze al weten, waarna ik dat zonodig corrigeer, aanvul en toelicht. Op die manier worden ze zelf actief aan het denken gezet over hetgeen ze al weten en ontdekken ze daarna waarmee ze die kennis kunnen uitbreiden.

Er zijn legio werkvormen te bedenken waarin dat op zo’n manier kan dat iedereen daarin tot zijn recht komt.

Als ik hiervoor een werkvorm uitkies of bedenk, let ik altijd op 3 punten:

1. Alle deelnemers hebben een actieve rol en leveren input vanuit hun voorkennis, eigen ervaringen en/of inzicht.
2. Er wordt de deelnemers ruimte en gelegenheid geboden om elkaar verduidelijking te vragen en te geven.
3. De trainer corrigeert input die niet klopt (niet onbelangrijk: doe dit mét waardering voor de input en de deelnemer die deze inbracht) en gebruikt de input van de deelnemers als aanknopingspunt om nieuwe kennis aan te reiken.

Eén van mijn favorieten is de werkvorm ‘aanvullijsten’. Hij gaat als volgt:

• Verdeel het onderwerp in deelonderwerpjes. Bijvoorbeeld: als ik iets wil aanreiken en uitleggen over participerend trainen, vertel ik 1) over de onderliggende leerpsychologieën, 2) over bepaalde leeractiviteiten en hun effect, 3) over de rol van de deelnemers, en 4) over de rol van de trainer.
• Neem evenveel of iets meer vellen papier als dat er deelnemers zijn, in een veelvoud van het aantal deelonderwerpen. Bijvoorbeeld: als ik 4 deelonderwerpen en 11 deelnemers heb, neem ik 12 vellen papier.
• Noteer de deelonderwerpen boven de vellen papier en maak setjes: van elk deelonderwerp een exemplaar in een setje.
• Eenmaal in de training geef je een instructie, waarbij je uitlegt dat hetgeen de deelnemers al weten of kunnen bedenken over het onderwerp het uitgangspunt wordt voor het volgende trainingsonderdeel. Ze zullen dat in groepjes bedenken en noteren: “Iedereen krijgt straks in z’n groepjes een vel papier waarboven een onderwerp staat. Noteer onder dat onderwerp iets wat jij daarover weet of wat jij daarbij bedenkt. Daarna geef je je papier door naar rechts en ontvang je het papier van degene links van je. Je vult dat papier aan met iets anders of iets aanvullends bij het betreffende onderwerp, of een vraag erover, en geeft het weer door naar rechts. Jullie geven de papieren net zo lang door tot niemand er meer iets op kan aanvullen.”
• Je maakt groepjes van evenveel deelnemers als dat er deelonderwerpen zijn. In mijn voorbeeld zijn dat groepjes van 4.
• De groepjes gaan aan het werk. Deelnemers met veel voorkennis kunnen dat als input noteren en worden op die manier erkend. Ze hoeven niet te luisteren naar een lange uitleg over iets dat ze al weten. Deelnemers met minder voorkennis leren direct van wat de anderen op de aanvullijsten noteren. Zelf kunnen ze ook input leveren door vragen te stellen of door te associëren bij het onderwerp.
• Als de groepjes klaar zijn met hun aanvullijsten kun je de lijsten bijvoorbeeld per deelonderwerp bij elkaar laten ophangen en de deelnemers vragen er even langs te lopen en te bekijken. Als er iets tussen staat dat vragen bij hen oproept kunnen ze elkaar direct om verduidelijking vragen. Dit is ook leerzaam voor degene die uitlegt. Hij/zij verdiept zijn/haar kennis en begrip als hij/zij het onder woorden brengt en het aan de ander uitlegt. Begeleid dit proces door deelnemers te stimuleren vragen te stellen en elkaar dingen uit te leggen, om met elkaar in gesprek te gaan.
• Tot slot benoem je plenair nog een keer de belangrijkste punten (benoemen is genoeg, uitleggen hebben ze net zelf al gedaan) en kun je deze aanvullen en onderbouwen, en waar mogelijk verbanden leggen. Aandachtspunt: beperk je echt tot dat wat ze nog niet zelf bedacht, genoteerd en besproken hadden.

Veel succes!

En heb je zelf nog leuke tips en ideeën hierbij? Deel deze gerust in een reactie hieronder ter inspiratie voor andere trainers.

Vond je dit artikel waardevol? Deel het dan met anderen voor wie het eveneens waardevol kan zijn. Dat kan bijvoorbeeld via LinkedIn, Twitter, Facebook of Google+. Dankjewel daarvoor!