blogartikelen

Een rollenspel, de nachtmerrie van vrijwel elke deelnemer.

Ook al beseffen ze dat het leerzaam is, en ook al vinden ze het spelen zelf nog best wel leuk, een rollenspel is eng.

Zo in de spotlights voor de groep terwijl iedereen kijkt.

Helemaal als er ook nog een videocamera staat te draaien.

En als er een trainingsacteur meespeelt.

En als de andere deelnemers daarna feedback mogen geven.

En dan komt ook de feedback van de trainer nog.

‘Ik heb wel een naam hoog te houden: wat als ik afga?’

Hoe je het ook went of keert: voor de meesten is een rollenspel heel erg spannend. Het voelt alsof ze zonder zwemdiploma in het diepe geworpen worden.

Toch is het een onmisbaar onderdeel in veel trainingen.

Gelukkig kun je als trainer veel doen om een rollenspel minstens zo leerzaam en een stuk minder eng te maken. Jij met jouw aanpak bent hun reddingsboei. Je kunt zelfs zoveel doen, dat het te veel is om hier allemaal in één artikel te noemen.

Zo kun je bijvoorbeeld het woord ‘rollenspel’ vermijden. Ik heb het zelf meestal over een oefening of een simulatie. Ik benoem daarbij vaak dat deze training de ideale plek is om veilig te oefenen, dat ze hier vrij mogen experimenteren om te ervaren wat wel of niet werkt. Wat een verschil maakt dat in hoe m’n deelnemers de oefening ingaan!

Wat ook helpt, is afspraken maken over feedback. Wat mag er gezegd worden, door wie, op welke manier, en op welk moment? Daarbij zorg ik ervoor, dat de deelnemer die de oefening uitgevoerd heeft als eerste mag reageren. Het gaat tenslotte over hem/haar. (Beeld je eens in hoe het is als iedereen wat over jou mag zeggen en jij komt zelf niet aan het woord.)

En wat vooral helpt, is om je rollenspel oefening/simulatie laagdrempelig te maken. Zet je deelnemers niet direct voor de groep, maar kies bijvoorbeeld eerst voor een oefening in twee- of drietallen. Laat de trainingsacteur aansluiten bij deze twee- of drietallen voor korte oefeningen. Loop zelf rond, observeer en begeleid de groepjes.

Daarna, als de deelnemers in het klein al wat geoefend en geprobeerd hebben, is het tijd voor het ‘echte’ werk (afhankelijk van je trainingsdoel uiteraard).

Nu kun je kiezen voor een rollenspel oefening/simulatie, waarin één deelnemer voor de groep met een acteur werkt. Dit heeft als voordeel, dat deze deelnemer heel gedetailleerd in beeld krijgt hoe hij/zij dit gedaan heeft. Het nadeel is echter, dat.. nou ja.. kijk nog even bovenaan deze pagina..

Je kunt ook kiezen voor een rollenspel oefening/simulatie, waarin alle deelnemers een rol hebben.

De werkvorm ‘stapje terug’ is daar een voorbeeld van:

• Je deelnemers gaan in een rij achter elkaar staan.
• De voorste deelnemer begint en opent de dialoog met de trainingsacteur.
• Als de trainingsacteur op hem/haar heeft gereageerd, gaat hij/zij achteraan in de rij staan.
• De tweede deelnemer neemt de dialoog met de trainingsacteur over, en gaat eveneens achteraan in de rij staan na de reactie van de trainingsacteur.
• Dit gaat zo door tot de dialoog is beëindigd, ook al is nog niet iedereen geweest. Je kunt immers altijd een tweede ronde doen, beginnend bij wie dan vooraan staat.
• Als een deelnemer niet tevreden is met de bijdrage van zijn/haar voorganger en met de reactie van de trainingsacteur op zijn/haar voorganger, dan roept hij/zij: “Stapje terug!” Hij/zij gaat nu één stap terug in de dialoog en voert hetzelfde punt als zijn/haar voorganger nogmaals uit (maar dan anders: zoals hij/zij denkt dat het wel het gewenste effect zal hebben).
• Ook de trainer mag ‘stapje terug!’ roepen, en de deelnemers op deze manier uitnodigen om nogmaals hetzelfde punt te oefenen.

Er zijn heel wat varianten mogelijk op deze oefening: bijvoorbeeld in een kring, waarbij men de andere deelnemers ook goed kan zien. Of in een variant, waarbij de deelnemer zelf bepaalt wanneer hij/zij aan de beurt komt door zelf naast de voorste te gaan staan. Of…

Ik schreef hierboven al, dat een trainer zoveel kan doen, dat het te veel is voor dit ene artikel. We kunnen er wel samen een completer overzicht van maken. Wil je jouw aanvullingen, werkvormen en tips over rollenspelen oefeningen/simulaties hieronder in een reactie achterlaten?

Vond je dit artikel waardevol? Deel het dan met andere trainers, voor wie het ook waardevol kan zijn. Dat kan bijvoorbeeld via LinkedIn, Twitter, Google+ of Facebook. Alvast bedankt daarvoor!